Maastricht (geologie)

seznam na projektech Wikimedia

Maastricht je posledním geologickým stupněm (či věkem) druhohorní éry a křídové periody. Zahrnuje zhruba posledních 6 milionů let druhohor (před 72,1–66,0 Ma). Název dostal podle nizozemského města stejného jména, v jehož okolí jsou objevovány sedimenty právě tohoto stáří.[1] Toto období končí velkým hromadným vymíráním na konci křídy.[2]

Podnebí editovat

V průběhu pozdního maastrichtu (asi před 68,5 až 66,25 milionu let) dochází k celkovému globálnímu ochlazení klimatu. Oteplování pak nastává až zhruba 250 000 let před velkým vymíráním na konci křídy.[3]

Obratlovci tohoto období editovat

Obojživelníci editovat

Taxon Výskyt Místo Popis Obrázek
Souvrství Maevarano, před 70 miliony let Madagaskar Obří žába, dosahující 40 cm délky a 4 kg hmotnosti.
 
Beelzebufo
Svrchní křída až pozdní pliocén Evropa a Severní Amerika Poměrně robustní „mlokovitý“ obojživelník.
 
Albanerpeton

Ankylosauria editovat

Taxon Výskyt Místo Popis Obrázek
Souvrství Hell Creek, před 68–66 mil. let Montana, USA Mohutný čtvernohý býložravec, největší zástupce skupiny.[4]
 
Ankylosaurus
 
Edmontonia
 
Euoplocephalus
 
Tarchia
Souvrství Horseshoe Canyon, před 76–71 mil. let Alberta, Kanada a Montana, USA Velký obrněný dinosaurus.
Souvrství Dinosaur Park a jiné, asi před 76–67 mil. let Alberta a Montana Velký čtyřnohý obrněný dinosaurus.
Souvrství Ojo Alamo, svrchní křída Nové Mexiko Velký nodosaurid.
Kampán-maastricht Rakousko, Rumunsko, Francie Malý nodosaurid, délka asi 2,2 metru.
Souvrství Barun Goyot Mongolsko Jeden z největších ankylosauridů, délka až 8,5 metru.

Ptáci editovat

Taxon Výskyt Místo Popis Obrázek
 
Enantiornis
 
Hesperornis
Před 66,7 milionu let Belgie Primitivní zástupce kladu Neornithes, mající blízko ke kladu Galloanserae.
Před 71 až 66 miliony let Francie, Rumunsko Největší známý nelétavý křídový pták, odhadovaná hmotnost až kolem 150 kg.
Před 66,5 milionu let Antarktida Zástupce čeledi Vegaavidae.

Chrupavčité ryby editovat

Taxon Výskyt Místo Popis Obrázek

Ceratopsiani editovat

Taxon Výskyt Místo Popis Obrázek
  1. Anchiceratops ornatus
 
Anchiceratops
 
Arrhinoceratops
 
Nedoceratops
 
Eotriceratops
 
Leptoceratops
 
Montanoceratops
 
Pachyrhinosaurus
 
Pentaceratops
 
Torosaurus
 
Triceratops was a very common Maastrichtian genus.
  1. Arrhinoceratops brachyops
  1. Nedoceratops hatcheri
  1. Eotriceratops xerinsularis
Před 68 až 67 miliony let Alberta, Kanada Obří rohatý dinosaurus.[6]
  1. Leptoceratops gracilis
  1. Montanoceratops cerorhynchos
  1. Pachyrhinosaurus canadensis
  1. Torosaurus latus
Před 68 až 66 miliony let Severní Amerika Obří rohatý dinosaurus.[7]
  1. Triceratops horridus
  2. Triceratops prorsus
Před 68 až 66 miliony let Severní Amerika Obří rohatý dinosaurus.[8]

Krokodýli editovat

Taxon Výskyt Místo Popis Obrázek
 
Dyrosaurus
 
Mahajangasuchus

Kostnaté ryby editovat

Taxon Výskyt Místo Popis Obrázek

Savci editovat

Taxon Výskyt Místo Popis Obrázek
 
Purgatorius
 
Zalambdalestes
Montana

Ornithopoda editovat

Ornitopodi
Taxon Výskyt Místo Popis Obrázek
  1. Amurosaurus riabinini
 
Amurosaurus
 
Anatotitan
 
Charonosaurus
 
Edmontosaurus
 
Hypacrosaurus
 
Olorotitan
 
Parksosaurus
 
Rhabdodon
 
Saurolophus
 
Shantungosaurus
 
Telmatosaurus
 
Thescelosaurus
 
Zalmoxes
  1. Anasazisaurus horneri
  1. Anatotitan copei
Asi před 68–65,5 miliony let, souvrství Hell Creek. Západ Severní Ameriky. Velký hadrosaurid, délka až 12 metrů.
  1. Barsboldia sicinskii
  1. Charonosaurus jiayinensis
Dálný Východ (Rusko) Velký hadrosaurid s výrazným lebečním hřebenem.
  1. Edmontosaurus regalis
  2. Edmontosaurus annectens
  3. Edmontosaurus sakatchewansis
  1. Hypacrosaurus altispinus
  1. Kerberosaurus manakini
  1. Koutalisaurus kohlerorum
  1. Microhadrosaurus nanshiungensis
  1. Nanningosaurus dashiensis
  1. Olorotitan arhanensis
  1. Orthomerus dolloi
  1. Pararhabdodon isonensis
  1. Parksosaurus warreni
  1. Rhabdodon priscus
  2. Rhabdodon septimanicus
  1. Sahaliyania elunchunorum
  1. Saurolophus osborni
  1. Secernosaurus koerneri
  1. Shantungosaurus giganteus
Asi před 70 miliony let. Čína Jeden z největších hadrosauridů, délka až 15 metrů.
  1. Tanius sinensis
  1. Talenkauen santacrucensis
  1. Telmatosaurus transsylvanicus
  1. Thescelosaurus garbanii
  2. Thescelosaurus neglectus
Souvrství Hell Creek, asi před 68–65,5 miliony let. Montana, USA Menší ornitopod, délka asi 4 metry.
  1. Thespesius occidentalis
  1. Wulagasaurus dongi
  1. Zalmoxes robustus
  2. Zalmoxes shqiperorum

Pachycephalosauria editovat

Taxon Výskyt Místo Popis Obrázek
  1. Dracorex hogwartsia
 
Dracorex
 
Pachycephalosaurus
 
Prenocephale
  1. Pachycephalosaurus wyomingensis
  1. Prenocephale prenes
  2. Prenocephale brevis
  3. Prenocephale edmontonensis
  4. Prenocephale goodwini
  1. Sphaerotholus bucholtzae
  1. Stygimoloch spinifer

Plesiosauria editovat

Taxon Výskyt Místo Popis Obrázek
 
Elasmosaurus
    • Hydrotherosaurus alexandrae

Ptakoještěři editovat

Ptakoještěři
Taxon Výskyt Místo Popis Obrázek
  1. Hatzegopteryx thambema
Souvrství Densus-Ciula, Rumunsko Jeden z největších ptakoještěrů, rozpětí křídel kolem 12 metrů.
 
Hatzegopteryx
 
Nyctosaurus
 
Quetzalcoatlus
  1. N. lamegoi
  2. N. gracilis
Severní Amerika
  1. Quetzalcoatlus northropi
Severní Amerika Jeden z největších ptakoještěrů vůbec, rozpětí křídel až 13 metrů.

Sauropoda editovat

Taxon Výskyt Místo Popis Obrázek
 
Alamosaurus
 
Velikost rodu Antarctosaurus ve srovnání s člověkem.
 
Hypselosaurus, vejce
 
Isisaurus
 
Magyarosaurus
 
Saltasaurus
Argentina Obří sauropod.
    • Argyrosaurus superbus
Argentina Obří sauropod.
Bruhathkayosaurus může být největším vůbec známým dinosaurem.
    • Campylodoniscus ameghinoi
    • Hypselosaurus priscus
Grès à Reptiles, Francie; Španělsko Středně velký sauropod, známý také z fosílií vajec.
    • Isisaurus colberti
Indie
    • Jainosaurus septentrionalis
    • Laplatasaurus araukanicus
    • Magyarosaurus dacus
Rumunsko Malý sauropod, zřejmě ostrovní forma.
    • Opisthocoelocaudia skarzynskii
    • Saltasaurus loricatus
    • Titanosaurus indicus

Šupinatí editovat

Taxon Výskyt Místo Popis Obrázek
 
Globidens
 
Goronyosaurus
 
Hainosaurus
 
Mosasaurus
 
Platecarpus
 
Plotosaurus
 
Prognathodon
 
Taniwhasaurus
 
Tylosaurus
  1. Goronyosaurus nigeriensis
  1. Hainosaurus bernardi
  2. Hainosaurus gaudryi
  1. Halisaurus platyspondylus
  1. Igdamanosaurus aegyptiacus
  1. Liodon sectorius
  1. Mosasaurus dekayi
  2. Mosasaurus hoffmanni
  3. Mosasaurus mokoroa
  1. Platecarpus bocagei
  1. Plesiotylosaurus crassidens
  1. Plotosaurus tuckeri
  1. Pluridens walkeri
  1. Prognathodon waiparaensis
  1. Taniwhasaurus oweni

Teropodi (neptačí) editovat

Taxon Výskyt Místo Popis Obrázek
  1. Abelisaurus comahuensis
Souvrství Allen?, Souvrství Anacleto?, Argentina
 
Abelisaurus
 
Albertosaurus
 
Alioramus
 
Carnotaurus
 
Chirostenotes
 
Arms of Deinocheirus
 
Dromaeosaurus
 
Dromiceiomimus
 
Gallimimus
 
Majungasaurus
 
Nanotyrannus
 
Noasaurus
 
Nomingia
 
Ornithomimus
 
Pyroraptor
 
Saurornitholestes
 
Struthiomimus
 
Tarbosaurus
 
Therizinosaurus
 
Tyrannosaurus rex
 
Variraptor
  1. Adasaurus mongoliensis
Souvrství Nemegt, Mongolsko
  1. Albertosaurus sarcophagus
  1. Alioramus remotus
  1. Anserimimus planinychus
  1. Atrociraptor marshalli
  1. Avimimus portentosus
Souvrství Nemegt, Mongolsko
  1. Bagaraatan ostromi
  1. Bahariasaurus ingens
  1. Borogovia gracilicrus
  1. Bradycneme draculae
  1. Carnotaurus sastrei
  1. Deinocheirus mirificus
  1. Dromiceiomimus brevitertius
  1. Dryptosaurus aquilunguis
  1. Elmisaurus rarus
  1. Elopteryx nopcsai
  1. Erliansaurus bellamanus
  1. Euronychodon portucalensis
  1. Gallimimus bullatus
  1. Heptasteornis andrewsi
  1. Laevisuchus indicus
  1. Majungasaurus crenatissimus
  1. Masiakasaurus knopfleri
  1. Nanotyrannus lancensis
  1. Noasaurus leali
  1. Nomingia gobiensis
  1. Paronychodon lacustris
  1. Pyroraptor olympius
  1. Struthiomimus altus
  1. Tarbosaurus bataar
  1. Therizinosaurus cheloniformis
  1. Tochisaurus nemegtensis
  1. Troodon formosus
  1. Tyrannosaurus rex
  1. Variraptor mechinorum

Želvy editovat

Želvy
Taxon Výskyt Místo Popis Obrázek
    • Pneumatoarthrus peloreus

Rostliny editovat

Odkazy editovat

Reference editovat

  1. Johan Vellekoop, Pim Kaskes, Matthias Sinnesael, Jarno Huygh, Thomas Déhais, John W. M. Jagt, Robert P. Speijer and Philippe Claeys (2022). A new age model and chemostratigraphic framework for the Maastrichtian type area (southeastern Netherlands, northeastern Belgium). Newsletters on Stratigraphy. 55 (4): 479-501. doi: 10.1127/nos/2022/0703
  2. http://www.pravek.info/novinky/era-dinosauru-skoncila-na-prelomu-jara-a-leta/
  3. Maurícius Nascimento Menezes, Patrick Führ Dal' Bó, Jon J. Smith, Amanda Goulart Rodrigues & Álvaro Rodríguez-Berriguete (2022). Maastrichtian atmospheric pCO2 and climatic reconstruction from carbonate paleosols of the Marília Formation (southeastern Brazil). Journal of Sedimentary Research. 92 (9): 775–796. doi: https://doi.org/10.2110/jsr.2021.060
  4. https://dinosaurusblog.com/2017/10/19/ankylosaurus-reloaded/
  5. Sydney R. Mohr, John H. Acorn, Gregory Funston & Philip J. Currie (2020). An ornithurine bird coracoid from the Late Cretaceous of Alberta, Canada. Canadian Journal of Earth Sciences. doi: https://doi.org/10.1139/cjes-2019-0202
  6. https://dinosaurusblog.com/2018/04/16/eotriceratops-xerinsularis/
  7. https://dinosaurusblog.com/2017/05/04/kolosalni-ceratopsid-torosaurus/
  8. https://dinosaurusblog.com/2009/09/11/809836-kral-rohatych-dinosauru/
  9. https://www.idnes.cz/technet/veda/dinosaurus-ptakojester-katastrofa-vymirani-krida-66-milionu-let.A210901_224655_veda_vse
  10. SOCHA, Vladimír. Mosasauři z Pekelného potoka. OSEL.cz [online]. 26. srpna 2021. Dostupné online.  (česky)

Externí odkazy editovat